TV Most

Poslanička grupa VMRO-DPMNE, koja inače bojkotuje rad Sobranja, najavila je svoje prisustvo na današnjoj sednici parlamenta tokom rasprave o ovom zakonu.

Odbacivanje više hiljada opozicionih amandmana najavio je juče predsednik parlamenta iz redova albanske DUI, Talat Džaferi, nakon sastanka sa šefovima svih poslaničkih grupa.

Džaferi će, kako se očekuje, to učiniti uz obrazloženje da svaki od amandmana osporava ustavnost zakona i da parlament u ovoj fazi nema nadležnost da proceni da li su zakoni u skladu s Ustavom.

Neizvesno je, međutim, kako će u slučaju odbacivanja amandmana postupiti VMRO-DPMNE.

Ta stranka je bila pobednik poslednjih vanrednih parlamentarnih izbora u Makedoniji, ali je vlast formirala drugoplasirana, do tada opoziciona SDSM Zorana Zaeva, koja je ušla u koaliciju sa albanskim partijama tek nakon što je prihvatila tzv "tiransku platformu", koja je predviđala određene uslove političkih partija Albanaca da podrže makedonsku vladu.

Dogovor političkih partija Albanaca o toj platformi postignut je neposredno nakon makedonskih izbora, u Tirani i uz svesrdnu pomoć albanskog premijera Edija Rame zbog čega je i nazvana "tiranska platforma".

Uvođenje dvojezičnosti u Makedoniji bio je jedan od uslova za podršku nove makedonske vlade, na šta nije pristala VMRO-DPMNE, na čijem čelu je tada bio bivši premijer Nikola Gruevski.

Inače, novi, treći zakon o jezicima za poslednjih desetak godina predviđa da albanski konačno postane drugi službeni jezik u Makedoniji.

Predlog zakona nameće obavezu da se albanski jezik koristi u svim institucijama vlasti na državnom i lokalnom nivou. 

Makedonski je službeni jezik na teritoriji cele države i u međunarodnim odnosima.

Taj, kao i prethodni zakoni o jezicima, poziva se na Peti amandman na Ustav Makedonije, koji predviđa da "drugi jezik", koji govori najmanje 20 procenata građana, može da se koristi u službenoj komunikaciji.

Cenzus o brojnosti ispunjavaju samo pripadnici albanske nacionalnosti.

Određen je na osnovu popisa još iz 2002. godine, a popis iz 2011. prekinut je na samom početku, navodno, iz tehničkih razloga.

Cenzus od 20 procenata za upotrebu jezika najpre je važio samo na lokalnom nivou, u opštinama uglavnom u zapadnoj Makedoniji, zatim je proširen na Sobranje i deo državnih institucija da bi, zahvaljujući najnovijem predlogu, konačno postao drugi službeni jezik.

Prethodno su poslanici partija Albanaca u Sobranju na plenarnim i na sednicama komisija govorili na maternjem jeziku, uz simultan prevod na makedonski.

Predlog novog zakona predviđa da se i plenarna sednica Sobranja vodi na albanskom jeziku, a njegova upotreba proširena je i na sednice vlade i drugih državnih institucija.

Pripadnicima drugih nacionalnosti, kojih je manje od 20 posto - Turcima, Romima, Srbima, Bošnjacima i drugima - ovaj zakon ne osporava pravo na upotrebu maternjeg jezika, ali, kao i prethodni, nema instrumenata kako da se to ostvari u službenoj komunikaciji na državnom nivou.

VMRO-DPMNE, međutim, smatra da je novi zakon o jezicima suprotan Ustavu i upozoravaju da će zakon o upotrebi jezika od Makedonije napraviti dvonacionalnu i dvojezičnu državu.

Smatraju i da ovaj zakon razgrađuje i pravi Makedoniju krhkom, slabom državom te da otvara put za kantonizaciju, pa i podelu države.

Za ovu opozicionu stranku Zaev i njegova vlada su predstavnici "marionetskog režima" podložnog stranim uticajima, a novi zakon je posledica popuštanja pred spoljnim, ali i pritiscima koalicionih partija Albanaca, bez čijeg učešća nije mogao da sastavi vladu".

Oni optužuju Zaeva da je spreman da pod stranim pritiskom "proda" ime, države, identitet nacije i jezik.